Biopsja węzła wartownika u chorych z niezaawansowanym rakiem piersi jest przykładem procedury chirurgicznej, dla której mimo upływu długiego czasu od jej wprowadzenia nie przyjęto ujednoliconego standardu wykonania. Problem dotyczy zarówno wskazań i ograniczeń do zastosowania tej metody operacyjnej, jak i wielu aspektów technicznych. W prezentowanej pracy podjęto próbę rozstrzygnięcia niektórych spośród wspomnianych kontrowersji na podstawie zebranych doświadczeń klinicznych autorów. Materiał i metoda: Badaniami objęto grupę 974 chorych z rakiem piersi zakwalifikowanych do wycięcia węzła wartownika, leczonych na Oddziale Klinicznym Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Centrum Onkologii im. prof. Franciszka Łukaszczyka w Bydgoszczy w okresie od 1.01.2004 do 31.10.2011 roku. Przeanalizowano dane dotyczące sposobu diagnostyki przedoperacyjnej guza pierwotnego – obejmującej metody małoinwazyjne (BAC, biopsja gruboigłowa, biopsja mammotomiczna) lub otwartą biopsję chirurgiczną (tumorektomia, kwadrantektomia bądź przebyte w przeszłości operacje gruczołu piersiowego – bez związku z obecnym leczeniem), lokalizacji zmiany oraz rodzaju metody identyfikacji węzła wartownika (skojarzonej izotopowo-barwnikowej, izotopowej lub barwnikowej). Wyniki: Poszukiwany węzeł zidentyfikowano ogółem u 94,5% badanych. Odsetek zidentyfikowanych węzłów za pomocą metody skojarzonej oznaczania węzła wartownika oraz metody izotopowej wyniósł po 94,4%, w przypadku użycia tylko barwnika – 100%. U chorych operowanych pierwszorazowo śródoperacyjnie węzeł wartownika wyizolowano u 95,0% pacjentek, u chorych po wcześniejszym leczeniu operacyjnym piersi bądź biopsji chirurgicznej guza – w 92,1% przypadków. Powodzenie biopsji węzła wartownika również nie zależało istotnie od umiejscowienia guza w obrębie piersi. Wnioski: Poprzedzająca wycięcie węzła wartownika biopsja chirurgiczna zmiany pierwotnej nie wpływa istotnie na możliwość odnalezienia poszukiwanego węzła. Podobna zależność dotyczy także metody identyfikacji węzła wartownika oraz lokalizacji guza pierwotnego. Umożliwia to rozszerzenie niektórych wskazań do zastosowania biopsji węzła wartownika.