Elektrochemioterapia jest metodą terapii miejscowej zarezerwowaną dla przypadków nieoperacyjnych w zaawansowanych nowotworach zlokalizowanych powierzchownie w powłokach ciała. Może być stosowana zarówno w leczeniu pierwotnych nowotworów skóry (raki i czerniaki), jak i przerzutów innych nowotworów do skóry/tkanki podskórnej niekwalifikujących się do innej terapii (np. miejscowego wycięcia lub izolowanej perfuzji kończynowej, radioterapii), niezależnie od typu histologicznego nowotworu. Jest to z założenia leczenie paliatywne, a jego celem jest uzyskanie miejscowej kontroli nad zmianami nowotworowymi pogarszającymi jakość życia chorych (zakażenia, krwawienia, ograniczenie funkcji kończyn). W wybranych przypadkach możliwe jest uzyskanie długotrwałej kontroli miejscowej (np. w zaawansowanych, nieresekcyjnych lub kwalifikujących się do rozległego zabiegu okaleczającego nowotworach skóry głowy i szyi oraz rakach piersi z rozległym naciekiem skóry, słabo reagujących na leczenie systemowe). Zwłaszcza wznowy miejscowe raka piersi, nierzadko o dużej powierzchni lub liczne z naciekiem tkanek, utrzymujące się pomimo leczenia systemowego, mogą być poddane elektrochemioterapii. Dotyczy to szczególnie chorych z rozsianą chorobą nowotworową. W niniejszej pracy autorzy podsumowują własne doświadczenie w zastosowaniu tej metody u chorych na raka piersi.

Cel pracy: Celem pracy była ocena wiedzy ciężarnych na temat szkodliwości palenia tytoniu dla płodu oraz wpływu nikotyny na rozwój raka szyjki macicy u kobiet zainfekowanych wirusem HPV. Materiał i metoda: Badaniem objęto 127 kobiet – zdrowych ciężarnych będących pod opieką specjalistycznej poradni K, mieszkanek miast i wsi. Badanie prowadzono od marca do czerwca 2015 roku metodą sondażu diagnostycznego. W tym celu skonstruowano autorską ankietę, złożoną z 23 pytań dotyczących palenia tytoniu i wiedzy uczestniczek na temat infekcji HPV. Wyniki: Oceniono wypowiedzi 127 kobiet, spośród których 76% nigdy nie paliło tytoniu, 8% zaprzestało palenia ze względu na ciążę, a 16% ograniczyło w tym czasie palenie lub zmieniło papierosy na „light”, lub stosowało plastry nikotynowe i jednocześnie ograniczyło palenie. Przeważająca część ciężarnych (94%) była świadoma, że palenie szkodzi dziecku, a substancje toksyczne przechodzą przez łożysko; 76% wiedziało, iż substancje toksyczne przedostają się również do pokarmu matki. Na bierne palenie najliczniejsza grupa kobiet (36%) była narażona we własnym domu, w towarzystwie najbliższej rodziny. W grupie ciężarnych palaczek występuje problem motywacyjny – być może należy więc rozważyć obowiązkową poradę u psychologa związaną z obszarem motywacji i nałogu dla wszystkich palaczek w ciąży i planujących ciążę. Ponadto badanie wykazało, że młode kobiety nie mają podstawowej wiedzy na temat infekcji wirusem HPV.

Rak sromu plasuje się na czwartym miejscu wśród najczęstszych nowotworów narządów płciowych u kobiet (stanowi około 5% zachorowań na nowotwory z tej grupy). Histologicznie wyróżnia się zmiany pochodzenia nabłonkowego – w 90% jest to rak płaskonabłonkowy rogowaciejący – i nienabłonkowego. Większość raków sromu występuje w wieku pomenopauzalnym i ma związek z przewlekłą infekcją bakteryjną bądź wirusową (wirus brodawczaka ludzkiego). Chłonka ze sromu drenowana jest do trzech grup węzłów chłonnych pachwinowych i do węzłów biodrowych. W zależności od lokalizacji zmiany nowotworowej rak sromu przerzutuje jednostronnie lub obustronnie. Podstawowymi metodami leczenia pozostają chirurgiczne wycięcie oraz limfadenektomia pachwinowa powierzchowna i głęboka. W artykule zaprezentowano szczegółową budowę anatomiczną układu chłonnego pachwinowo-biodrowego, a także najpowszechniej wykorzystywane techniki operacyjne i najczęstsze powikłania zabiegu. Kluczowa dla przedstawienia wartościowego raportu patomorfologicznego jest współpraca z klinicystą. W szpitalach dysponujących własnym zakładem patomorfologii chirurg powinien przesłać materiał nieutrwalony, optymalnie – w sposób jałowy. W szpitalach bez zakładu patomorfologii preparat należy utrwalić. Aby patomorfolog mógł dokonać wiarygodnej oceny cechy pN – zgodnie z klasyfikacją TNM z 2010 roku – preparat operacyjny obejmujący pachwinowy układ chłonny powinien zawierać co najmniej sześć węzłów chłonnych. Podstawowe znaczenie dla osiągnięcia dobrych wyników leczenia mają poznanie budowy anatomicznej tego regionu i technik operacyjnych oraz prawidłowe przygotowanie preparatu do badania patomorfologicznego.

Endometrium pacjentek z endometriozą charakteryzuje się inną ekspresją cytokin, czynników angiogennych i hormonalnych niż u kobiet zdrowych. Endometrioza występuje głównie u kobiet w wieku reprodukcyjnym, z częstością około 7–10%. Mimo wielu badań i hipotez dotyczących patogenezy nie wykryto dotychczas swoistego markera dla endometriozy. Złotym standardem diagnostycznym, zwłaszcza w przypadku postaci otrzewnowej, której nie udaje się uwidocznić w badaniu ultrasonograficznym, pozostaje laparoskopia. Inne formy endometriozy – jajnikową (torbiele czekoladowe) i głęboko naciekającą – można rozpoznać w badaniu ultrasonograficznym. Obecnie poszukuje się markerów, które w określonej kombinacji zapewniłyby maksymalną czułość i swoistość nieinwazyjnego wykrywania endometriozy, nawet we wczesnych stadiach. Czułość oznaczeń wykonywanych z krwi nie jest niestety satysfakcjonująca w odniesieniu do otrzewnowej postaci choroby. W artykule zaprezentowano potencjalne cele diagnostyczne – wybrane czynniki wykrywane w endometrium, czyli interleukinę 8, czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego, płytkopochodny czynnik wzrostu i czynnik wzrostu nerwów. Pobranie endometrium do badań jest łatwe i może być wykonywane ambulatoryjnie. Diagnozowanie z poziomu endometrium ułatwiłoby rozpoznawanie endometriozy i znacząco zmniejszyło koszty związane z koniecznością przeprowadzania laparoskopii.

Witamina D oraz witaminy C, E i A, należące do antyoksydantów, wykazują aktywność przeciwnowotworową. Mechanizm działania witaminy D obejmuje hamowanie proliferacji komórkowej, stymulację apoptozy, hamowanie angiogenezy i zwiększanie aktywności metaloproteinaz macierzy pozakomórkowej. Witamina D zapobiega rozwojowi raka piersi i progresji choroby; niższe jej stężenia w surowicy kobiet przed menopauzą wiążą się z rozwojem raków potrójnie negatywnych (E-, PR-, HER2-). Badania kohortowe dotyczące wpływu polimorfizmów genu VRD (vitamin D receptor) oraz badania nad suplementacją witaminy D po menopauzie w kontekście redukcji rozwoju raka piersi są kontrowersyjne. Witamina D ma protekcyjny wpływ w przypadku raka jajnika i endometrium. Witamina C chroni komórki przed mutagennym tworzeniem nitrozwiązków, wzmacnia funkcjonowanie układu immunologicznego przez wzrost aktywności komórek NK oraz limfocytów T i B. Stosowanie witaminy C poprawia wyniki leczenia rozsianego raka piersi; działa ona synergistycznie z cisplatyną, zwiększa cytotoksyczność paklitakselu i doksorubicyny, znosi toksyczny wpływ tamoksyfenu. Witamina C w skojarzeniu z chemioterapią przyczynia się do dłuższego przeżycia pacjentek z rakiem jajnika i poprawia wrażliwość na stosowaną cisplatynę. Witamina E działa przeciwnowotworowo przez wiele ścieżek. Jej zwiększona podaż wiąże się ze spadkiem ryzyka wystąpienia raka piersi i raka jajnika. Obniżenie ryzyka zachorowania na raka endometrium jest kontrowersyjne. Witamina A także ma działanie antyoksydacyjne. Obniża częstość uszkodzeń DNA indukowanych nadtlenkiem wodoru i chroni organella komórkowe (w tym mitochondria) przed negatywnymi skutkami peroksydacji lipidów. Zmniejsza ryzyko rozwoju wielu nowotworów, w tym raka piersi i szyjki macicy.

Autorzy opisują dwa przypadki kobiet z nowotworami narządów rodnych, u których zastosowano różne schematy profilaktyki przeciwzakrzepowej. Obecnie dobrze opracowane standardy postępowania zapobiegającego żylnej chorobie zatorowo-zakrzepowej nie zawsze są w stanie rozwiązać problemy kliniczne dnia codziennego. W pracy dokonano przeglądu piśmiennictwa dotyczącego zasad stosowania heparyn drobnocząsteczkowych u chorych poddawanych zabiegom onkologicznym, zwracając uwagę na aspekty ryzyka zakrzepowego oraz sugerując niestandardowe postępowanie w przypadkach, które nie są uwzględniane w wytycznych. Zalecenia towarzystw naukowych ze względu na swoją inercję ukazują się z pewnym opóźnieniem w stosunku do szeregu prowadzonych badań, a niekiedy ze względu na różny czas publikacji w pewnych zagadnieniach przedstawiają niespójne poglądy. Niniejszy artykuł ma uświadomić czytelnikom skalę problemu, wagę wpływu powikłań zatorowo-zakrzepowych na rokowania w chorobie nowotworowej. Należy podkreślać konieczność oceny ryzyka występowania tych powikłań na każdym etapie leczenia onkologicznego. Dodatkowo ocenę ryzyka można wykorzystać jako okazję do edukacji chorych w tym aspekcie.

Rak jajnika jest coraz częściej rozpoznawany u kobiet w wieku rozrodczym. Powstaje wtedy pytanie, co dalej. Jeżeli choroba zostanie wykryta we wczesnym stadium zaawansowania, to pięcioletnie przeżycia wynoszą średnio 75–80%. W niniejszej pracy zaprezentowano przypadek 21-letniej pacjentki z rozpoznanym pooperacyjnie wczesnym rakiem jajnika, która zdecydowała się na operację oszczędzającą i urodziła dziecko. Po kilku latach doszło do wznowy nowotworu. Kobieta w wieku rozrodczym ze zdiagnozowanym rakiem jajnika powinna mieć wykonane oznaczenie mutacji BRCA i odbyć konsultację onkologiczną. Ponieważ po operacjach oszczędzających przeprowadzanych z powodu raka jajnika w niskim stopniu zaawansowania w 9–15% przypadków występuje nawrót choroby, niezwłocznie po zrealizowaniu przez pacjentkę planów prokreacyjnych powinno się wykonać usunięcie macicy i przydatków.