Wstęp: Rak piersi to najczęstszy zagrażający życiu nowotwór złośliwy u kobiet. Doniesienia dotyczące związku cukrzycy z rakiem piersi są wysoce kontrowersyjne. Cele: Analiza biomarkerów cukrzycy u pacjentek z rakiem piersi w zależności od ekspozycji na leczenie, stopnia zaawansowania nowotworu i statusu menopauzalnego. Materiał i metody: Do badania włączono 396 pacjentek z rakiem piersi w wieku od 25 do 65 lat, które zgłosiły się do klinik specjalizujących się w leczeniu tej choroby. Plan badania dopuszczał włączenie 134 pacjentek z nowo rozpoznanym nowotworem, które nie otrzymały jeszcze leczenia w żadnej postaci, oraz 262 pacjentek z nowotworem rozpoznanym w ciągu ostatnich trzech miesięcy. Następnie uczestniczki podzielono na dwie podgrupy w celu kontroli ekspozycji na leczenie, szczególnie chemioterapię. Pacjentki podzielono także na podstawie stopnia zaawansowania nowotworu i statusu menopauzalnego. Oceniono następujące biomarkery cukrzycy: glikemię na czczo, peptyd C oraz wskaźnik HOMA-IR. Wyniki: Wysoki poziom glukozy na czczo obserwowano częściej u chorych z zaawansowanym rakiem piersi (24,1%) niż u kobiet z nowotworem we wczesnym stadium zaawansowania (10,6%). W porównaniu z pacjentkami przed menopauzą chore po menopauzie charakteryzowało częstsze występowanie nieprawidłowej glikemii na czczo (21,0% vs 11,1%). Różnice były także istotne dla średniej wartości glukozy na czczo (103,0 ± 1,5 vs 89,0 ± 0,0 mg/dl). W przypadku kobiet po menopauzie wartości te były wyższe u chorych z rakiem piersi, które otrzymały leczenie, w tym chemioterapię (106,5 ± 1,7 mg/dl vs 126,2 ± 1,2 mm Hg), w porównaniu z nowo zdiagnozowanymi pacjentkami, u których nie rozpoczęto jeszcze leczenia w jakiejkolwiek postaci. Wnioski: W grupie badanych chorych cukrzyca była częstym problemem. Chorobę tą częściej obserwowano u kobiet po menopauzie i z zaawansowanym nowotworem. Odnotowano też istotną zależność między cukrzycą a ekspozycją na leczenie raka piersi. Na korelację tę należy zwrócić szczególną uwagę po rozpoznaniu choroby i wdrożeniu leczenia.

Wstęp: W 1988 roku Międzynarodowa Federacja Ginekologii i Położnictwa (International Federation of Gynecology and Obstetrics, FIGO) zdecydowała o przyjęciu systemu oceny zaawansowania raka błony śluzowej trzonu macicy z uwzględnieniem usunięcia węzłów chłonnych okołoaortalnych i miedniczych. Jednak zakres optymalnego zabiegu limfadenektomii oraz identyfikacja pacjentek mogących odnieść korzyści z takiego postępowania wciąż są przedmiotem dyskusji. Celem badania była ocena częstości występowania i dystrybucji przerzutów do węzłów chłonnych miedniczych i aortalnych u pacjentek z rakiem błony śluzowej trzonu macicy oraz analiza czynników kliniczno-patologicznych mogących predysponować do ich powstania, a także ich roli w ustalaniu zakresu limfadenektomii. Metody: Retrospektywne badanie przeprowadzono wśród pacjentek z rakiem endometrium przyjętych na Oddział Ginekologii i Położnictwa Szpitala Uniwersyteckiego Shinshu w Japonii i Instytutu Leczenia Nowotworów w Południowym Egipcie Uniwersytetu w Assiut w Egipcie w okresie od czerwca 2005 do maja 2014 roku. W badanym okresie węzły chłonne miednicze i okołoaortalne usunięto u wszystkich chorych w ramach pierwotnego leczenia. Dane demograficzne i kliniczno-patologiczne zebrano i oceniono w oparciu o występowanie przerzutów w węzłach chłonnych miedniczych i okołoaortalnych. Wyniki: Do badania włączono 78 pacjentek (35 z Japonii i 43 z Egiptu) z rakiem błony śluzowej trzonu macicy w stadium FIGO I–IV z uwzględnieniem wszystkich podtypów histopatologicznych oraz stopni złośliwości histopatologicznej nowotworu. Wykazano istotną korelację między występowaniem przerzutów w węzłach chłonnych miednicy a zaawansowaniem choroby (stopień III i IV), obecnością zmian endometrioidalnych, inwazją miometrium >1/2, zajęciem przydatków i inwazją przestrzeni limfatycznej. Z kolei występowanie przerzutów w węzłach chłonnych okołoaortalnych było istotnie skorelowane z zaawansowaniem choroby (stopień III i IV), inwazją miometrium >1/2, zajęciem przydatków i inwazją przestrzeni limfatycznej. Wnioski: Badanie wykazało, że zakres limfadenektomii u chorych na raka endometrium można dostosować na podstawie stratyfikacji ryzyka wystąpienia przerzutów w węzłach chłonnych. U pacjentek niskiego ryzyka procedurę tę można pominąć w celu uniknięcia powikłań związanych z zabiegiem.

Wstęp: Rak szyjki macicy jest jednym z najczęściej rozpoznawanych w Polsce złośliwych nowotworów kobiecych narządów płciowych. W wielu krajach europejskich, dzięki skutecznej profilaktyce i większej świadomości prozdrowotnej kobiet, choroba ta występuje coraz rzadziej. W Polsce struktura zachorowań i umieralności z powodu raka szyjki macicy różni się w zależności od województwa. Województwo lubuskie w ostatnich 10 latach plasuje się niestety na czele statystyk zachorowalności i umieralności. Czynnikiem koniecznym, ale niewystarczającym do zainicjowania procesu nowotworowego w szyjce macicy jest zakażenie wirusem HPV. Do pozostałych czynników zalicza się: przewlekłe stany zapalne pochwy, wczesną inicjację seksualną, liczne porody, wiek, palenie papierosów, niedobory immunologiczne oraz niski status społeczno-ekonomiczny kobiet. Celem pracy było porównanie wyników badań cytologicznych pacjentek z województwa lubuskiego, z dwóch obszarów zróżnicowanych pod względem statusu społeczno-ekonomicznego mieszkańców – powiatu słubickiego (obszar przygraniczny) i miasta Zielona Góra. Materiał i metoda: Materiał badawczy stanowiły wyniki badań cytologicznych wykonanych w Pracowni Cytodiagnostycznej Zdrojowa Clinic w Zielonej Górze w latach 2010–2013. Wyniki: Analiza porównawcza wyników rozmazów cytologicznych wykazała znacząco większą liczbę zmian dużego stopnia u pacjentek z powiatu słubickiego w porównaniu z wynikami uzyskanymi w populacji kobiet z Zielonej Góry. Wnioski: Młode kobiety z obszaru przygranicznego były bardziej narażone na wystąpienie zmian patologicznych w obrębie szyjki macicy. Sytuacja społeczno-ekonomiczna determinuje ryzyko wystąpienia zmian śródnabłonkowych dużego stopnia i raka szyjki macicy.

Zaawansowany rak szyjki macicy jest nadal problemem zdrowotnym u kobiet, zwłaszcza w krajach mniej rozwiniętych ekonomicznie. W przypadkach choroby lokalnie zaawansowanej lub przerzutowej standardowe leczenie jest często nieskuteczne. Podejmuje się próby zastosowania nowych metod prewencji i leczenia z użyciem szczepionek terapeutycznych oraz strategii synergistycznych, obejmujących chemioterapię i immunoterapię. Ustalonym sposobem prewencji stanów przedrakowych i raka inwazyjnego szyjki macicy są szczepienia przeciwko wysokoonkogennym typom HPV. Wyniki badań III fazy VIVIANE potwierdziły ich skuteczność: szczepionka dziewięciowalentna obniża ryzyko rozwoju raka szyjki macicy o ponad 70%. Badanie II fazy wykazało, że obiecującą opcję leczenia u kobiet z przerzutowym i nawrotowym rakiem szyjki macicy stanowi szczepionka terapeutyczna oparta na zmodyfikowanej bakterii Listeria monocytogenes. Adoptywna terapia limfocytami T naciekającymi raka szyjki macicy jest efektywna, chociaż wymaga dalszych badań. W badaniu III fazy potwierdzono skuteczność zastosowania w zaawansowanym raku szyjki macicy przeciwciała antyangiogennego – bewacyzumabu – łącznie z cytostatykami. Końcowa ocena GOG 240 wykazała wydłużenie czasu do wznowy i czasu całkowitego przeżycia. Nanoterapia to system dostarczania substancji terapeutycznych do komórek raka przy pomocy struktur nano o wielkości 10–100 nm, służących jako wektory. Wykorzystywane nanocząstki należą głównie do lipidów (np. liposomy), polimerów, miceli lub metali szlachetnych. Procedura ta jest obecnie oceniana przede wszystkim na ustalonych liniach komórkowych raka szyjki macicy i na modelu zwierzęcym. Wydaje się skuteczna i pozbawiona działania cytotoksycznego na komórki tkanek zdrowych. Nanoterapia u kobiet chorych na raka szyjki macicy wydaje się kwestią niedalekiej przyszłości.

W pozytonowej tomografii emisyjnej rejestruje się promieniowanie powstające podczas anihilacji pozytonów. Metoda ta jest stosowana w neurologii, kardiologii, onkologii oraz w lokalizowaniu ognisk zapalnych, ma także szczególne znaczenie w ginekologii. W pracy przedstawiono zastosowanie pozytonowej tomografii emisyjnej w diagnozowaniu raka jajnika i gruczołu sutkowego oraz w raku szyjki macicy. Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym wśród kobiet, a nowotwory trzonu macicy, jajnika i szyjki macicy zajmują odpowiednio czwarte, piąte i szóste miejsce według częstości występowania. Wymienione choroby stanowią drugą (rak piersi), czwartą (rak jajnika), siódmą (rak szyjki macicy) i dziesiątą (rak trzonu macicy) przyczynę zgonów z powodu nowotworów złośliwych wśród kobiet. Pozytonowa tomografia emisyjna połączona z tomografią komputerową (PET/CT) z użyciem ¹⁸F-fluorodeoksyglukozy, która jest coraz szerzej dostępna, umożliwia ocenę stopnia zaawansowania choroby w trakcie jednego badania. W przypadku raka piersi PET/CT z ¹⁸F-fluorodeoksyglukozą wykazuje wysoką czułość głównie w raku potrójnie negatywnym i w postaci zapalnej. Pozostałe postacie charakteryzują się niższym metabolizmem glukozy i mogą dawać wyniki fałszywie ujemne. W diagnostyce nawrotu raka piersi PET/CT zapewnia większą dokładność niż inne metody obrazowania. PET/CT cechuje też duża przydatność w ocenie zaawansowania i wznowy raka szyjki macicy, a w szczególności w planowaniu radioterapii. Zarówno w raku szyjki, jak i trzonu macicy badanie wykazuje wysoką czułość w detekcji przerzutowych węzłów chłonnych. Metoda ta jest bardzo skuteczna w ocenie wznowy raka jajnika przy wzroście stężenia markerów nowotworowych. Wyniki badania PET/CT wpływają na decyzje terapeutyczne u znacznej części chorych z rakiem jajnika.

Otyłość to jedna z chorób cywilizacyjnych XXI wieku, od dawna wiązana ze zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób układu krążenia, cukrzycy czy nowotworów. Z badań epidemiologicznych wynika, że szczupła sylwetka (wskaźnik masy ciała – body mass index, BMI na poziomie 21–23 kg/m²) pozwala uniknąć do 20% nowotworów związanych z nadmiarem tkanki tłuszczowej. Z kolei przyrost masy ciała (BMI powyżej 25 kg/m²) podwyższa ryzyko zachorowania na nowotwór – mniej więcej półtora raza w porównaniu z ryzykiem przy prawidłowym BMI. Przybywa dowodów na to, że wysokie BMI może także zwiększać prawdopodobieństwo nawrotów raka i umieralność spowodowaną przez nowotwory czy osłabiać skuteczność chemoterapii. W przypadku licznych nowotworów, takich jak rak okrężnicy, gruczolakorak przełyku, rak piersi, trzonu macicy, nerki lub trzustki, związek z otyłością został naukowo udowodniony, natomiast wyniki badań analizujących związek otyłości z rakiem jajnika nie są jednoznaczne. Niektóre badania potwierdzają wzrost ryzyka zachorowania u kobiet otyłych, inne nie wykazują tej zależności albo wręcz wskazują na wyższe wskaźniki przeżywalności otyłych chorych z rakiem jajnika, co jest określane jako paradoks otyłości. Podczas przeglądu literatury przykuwa uwagę różnorodność metodyki badań – być może właśnie to jest przyczyną tak rozbieżnych wyników prac. W artykule scharakteryzowano wybrane substancje produkowane przez tkankę tłuszczową, które odgrywają istotną rolę w indukcji stanu zapalnego. Ponadto przedstawiono dane z piśmiennictwa dotyczące związków otyłości z zachorowaniem na raka jajnika.

Leiomyoma należy do rzadkich nowotworów niezłośliwych jajnika. Mięśniak komórkowy (cellular variant 8892/0) i tłuszczakomięśniak (lipoleiomyoma variant lub leiolipomyoma 8890/0) są wariantami histologicznymi mięśniaka gładkokomórkowego (leiomyoma 8890/3), który jest najczęstszym nowotworem niezłośliwym u kobiet. Mięśniak komórkowy występuje w około 5% przypadków mięśniaków macicy. W obrazie histologicznym charakteryzuje się bogatokomórkowym utkaniem o większej gęstości komórkowej niż myometrium. Komórki są zwykle drobne, wrzecionowate, bez atypii, z małą aktywnością mitotyczną (<5 figur podziału/10 HPF) i skąpą komponentą elementów łącznotkankowych. Lipoleiomyoma składa się z adipocytów, komórek mięśni gładkich i tkanki włóknistej. W dostępnym piśmiennictwie anglojęzycznym opisano tylko pojedyncze przypadki lipoleiomyoma jajnika. Prezentowana w artykule 51-letnia pacjentka została zakwalifikowana do laparotomii z powodu guza jajnika prawego. W trakcie zabiegu wykonano wycięcie guza o średnicy około 70 mm i histerektomię z obustronnym usunięciem przydatków. W badaniu histopatologicznym materiału pooperacyjnego rozpoznano: guz jajnika prawego – lipoleiomyoma cellulare oedematosum, w trzonie macicy – leiomyomata intramuralia partim cellularia et leiomyoma submucosum corporis uteri. W piśmiennictwie nie przedstawiono dotychczas opisu przypadku tłuszczakomięśniaka komórkowego (lipoleiomyoma cellulare) jajnika. Pacjentki po operacjach rzadkich podtypów histologicznych nowotworów jajnika typu leiomyoma powinny być objęte długotrwałym nadzorem klinicznym.