LOGO
pl en

Cisplatyna – lek z przypadku

Barbara Kozakiewicz1, Monika Kaczmarczyk2

Affiliacja i adres do korespondencji
CURR. GYNECOL. ONCOL. 2012, 10 (2), p. 131-140
Streszczenie

W artykule przedstawiono pochodne metali – związki platyny, które posłużyły do stworzenia niezwykle aktywnych leków onkologicznych. Leki z grupy platynowców stosowane są od 40 lat w leczeniu około 80% nowotworów złośliwych. Spośród leków zwanych metalowcami związki platyny wykorzystuje się najdłużej. Są one niezwykle aktywne w procesie niszczenia nowotworów, wykazują najsilniejsze działanie przeciwnowotworowe i są stosowane w wielu programach wielolekowych. Niestety, oprócz dużej aktywności onkologicznej cisplatyna przejawia także bardzo silne własności toksyczne w stosunku do wielu narządów. Powstające kolejne, drugie i trzecie generacje leków – pochodnych platyny – mają zmniejszyć właśnie te niekorzystne efekty przy zachowaniu aktywności, a może nawet ją zwiększać. W celu ograniczenia toksyczności wykorzystuje się także cytoprotekcję, farmakogenetykę i biologię molekularną, dążąc do wyodrębnienia aktywnych genów uczestniczących w procesie lekooporności. Celem cytoprotekcji jest ochrona i wzmocnienie zdrowych tkanek przed negatywnym działaniem chemioterapii poprzez szybką odnowę zdrowych tkanek bez zmniejszenia aktywności leków cytostatycznych. Farmakogenetyka ma na celu poznanie genów i ich wzajemnych powiązań oraz oddziaływań na stosowane leki cytostatyczne wykorzystywane w onkologii. Służy wyselekcjonowaniu chorych, u których mogą wystąpić silne efekty toksyczne wskutek stosowania określonych leków, jeszcze przed ich zastosowaniem. Historia stosowania cisplatyny w leczeniu nowotworów pokazuje, że poprawa wyników leczenia onkologicznego jest sumą działania zespołów interdyscyplinarnych: chemików, biologów i onkologów.

Słowa kluczowe
platyna, cisplatyna, oksaliplatyna, karboplatyna, działanie cytoprotekcyjne, farmakogenetyka