Wybrane czynniki prognostyczne w raku jajnika
Janina Markowska1, Wiesława Bednarek2, Anna Markowska3
W artykule omówiono szereg czynników prognostycznych związanych nie tylko z rokowaniem, ale również z możliwością zastosowania terapii tarczowej w raku jajnika. Przedstawiono ekspresję mRNA BRCA1, VEGF i jego receptorów, CXCR4, HER-2, HIF-1α, COX-2, NM-23, KAI 1, IGF-1R, kisspeptyny, neuropiliny i genu Prox-1. Ekspresja mRNA BRCA1 wiąże się nie tylko z dziedzicznym rakiem jajnika, ale również z rakiem sporadycznym. Wyższa ekspresja powoduje lepszą odpowiedź na taksany. Przypuszcza się, że zawartość mRNA BRCA1 u kobiet z rakiem sporadycznym może służyć do selekcji pacjentek do odpowiedniego typu chemioterapii. BRMS1 działa jako gen hamowania przerzutów w raku jajnika. Poziomy mRNA dla BRMS1 są niższe w zaawansowanych stadiach raka niż we wczesnych. Rodzina VEGF związana z angiogenezą i limfangiogenezą składająca się z 5 glikoprotein (VEGF-A, VEGF-B, VEGF-C, VEGF-D, VEGF-E) działa poprzez receptory VEGFR1-3. Neuropilina 1 odgrywa rolę w angiogenezie, a typ drugi moduluje proces limfangiogenezy, podobnie jak gen Prox-1. W uwalnianiu czynników proangiogennych bierze udział COX-2. Ekspresja HIF-1á związana jest z opornością niedotlenionych komórek raka na leczenie chemiczne i napromienianiem. Ekspresja c-Met wiąże się z niższym zróżnicowaniem raka. Kompleks SDF-1/CXCR4 odgrywa kluczową rolę w tworzeniu przerzutów komórek nowotworowych. Surwiwina występująca wyłącznie na komórkach nowotworowych poprzez hamowanie apoptozy promuje rozwój raka. Gen supresji przerzutów (BRMS1), podobnie jak receptory VEGF, CXCR4, HER-2, HIF-1α, COX-2, może być tarczą dla terapii celowanej. Obecnie coraz więcej badań dotyczy inhibitorów VEGF. Obniżona ekspresja NM-23 oraz KAI 1 koreluje ze zdolnością do przerzutowania. Omówiono markery biologiczne dla raka jasnokomórkowego jajnika (IGF-1R i kisspeptynę). Ciekawym obiektem badań może być surwiwina, neuropilina i gen Prox-1.