Nowotwory sromu stanowią 5% wszystkich nowotworów narządów płciowych i są bardzo zróżnicowane pod względem histogenetycznym. Warunkuje to różnorodność zmian niezłośliwych i złośliwych występujących na sromie. Największe znaczenie kliniczne ma rak płaskonabłonkowy (vulvar squamous cell carcinoma, SCC), dla którego współczynnik zachorowalności waha się w granicach 0,1-2,6/100 000 w różnych populacjach i regionach świata. Przeciętna światowa wynosi 1,2/100 000. Współcześnie wyróżniamy dwie główne grupy raka płaskonabłonkowego sromu (SCC), różniące się zasadniczo etiologią, modelem epidemiologicznym, patogenezą i obrazem morfologiczno-klinicznym: raki sromu związane z infekcją HPV (SCC-HPVlinked) oraz raki niezwiązane z infekcją HPV (SCC-non-HPV-linked). W swej historii naturalnej SCC poprzedzony jest stanami przedrakowymi określanymi mianem „śródnabłonkowej neoplazji sromu” (vulvar intraepithelial neoplasia, VIN). Cechy histopatologiczne zmian VIN są również zależne od obecności lub braku infekcji wirusem HPV. Rutynowe postępowanie diagnostyczne VIN obejmuje: ocenę kliniczną, badanie kolposkopowe (wulwoskopia), metodę fotodynamiczną (photodynamic diagnosis, PDD), badanie cytologiczne komórek pobranych z powierzchni sromu, badanie histologiczne wycinków, inne badania (biopsja aspiracyjna węzłów chłonnych, PET). Leczenie stanów przedrakowych może być zachowawcze (Aldara, 5-FU) lub chirurgiczne. Celem pracy było przeanalizowanie aktualnego piśmiennictwa i usystematyzowanie informacji dotyczących nowotworów sromu, a w szczególności raka płaskonabłonkowego, ze szczególnym uwzględnieniem epidemiologii i etiopatogenezy. Zaprezentowano również współczesne metody diagnostyczne oraz sposoby leczenia stanów przednowotworowych.