Mięsaki macicy pod względem histogenezy dzielą się na trzy podstawowe grupy: pierwszą stanowią nowotwory z podścieliska błony śluzowej trzonu macicy, drugą tworzą guzy z mięśni gładkich oraz trzecią nowotwory o mieszanej budowie, złożonej z komponenty nabłonkowej i mezenchymalnej (mixed müllerian malignant tumours). Podział histopatologiczny nowotworów mezenchymalnych macicy ulegał zmianom. Obecnie obowiązującą jest Klasyfikacja Światowej Organizacji Zdrowia, WHO z 2003 r . Pod względem histologicznej dojrzałości dzielone są na łagodne, o nieokreślonym potencjale złośliwości lub złośliwe. Z klinicznego punktu widzenia bardzo istotne jest określenie typu histologicznego i stopnia dojrzałości nowotworu mezenchymalnego trzonu macicy. Guzy pochodzenia mięśniowego i podścieliskowego, wywodzące się z endometrium, o typowym obrazie morfologicznym, nie sprawiają problemów diagnostycznych, a ich rozpoznanie histopatologiczne opiera się zwykle na rutynowym barwieniu hematoksyliną i eozyną. Istnieją jednak przypadki o niejednoznacznym utkaniu mikroskopowym, wymagające użycia dodatkowych metod w celu określenia ich histogenezy lub stopnia dojrzałości. Najczęstszym mięsakiem macicy jest mięśniakomięsak. Pięcioletnie przeżycie pacjentek z tym typem nowotworu wynosi od 25 do 75%, a ryzyko powstawania przerzutów od 45 do 73%. Chore z pierwotnie ograniczonymi guzami do macicy mogą mieć agresywny przebieg. Trzema podstawowymi mikroskopowymi cechami, będącymi kryteriami rozpoznania mięsaka pochodzenia mięśniowego macicy są: martwica skrzepowa, aktywność mitotyczna i atypia jądrowa. W najczęściej spotykanych wrzecionowatokomórkowych guzach pochodzenia mięśniowego powyżej 10 figur podziału przemawia za złośliwym charakterem nowotworu, podczas gdy w rzadko występujących myxoidnych guzach mięśniowych wartością graniczną są 3 figury podziału w 10 dużych polach widzenia. Endometrialne mięsaki podścieliskowe trzonu macicy występują rzadko, stanowią 10% mięsaków macicy i około 0,2% wszystkich nowotworów złośliwych w tej lokalizacji. Endometrialny mięsak podścieliskowy o niskiej złośliwości jest nowotworem złośliwym zbudowanym z komórek podobnych do komórek podścieliskowych endometrium. Zwykle występuje u kobiet w średnim wieku. Cechą charakterystyczną jest naciekający typ wzrostu guza z wnikaniem do mięśniówki ściany trzonu macicy oraz do światła naczyń chłonnych. Typowy obraz guza stanowią jego palczaste wyrośla leżące w przestrzeniach naczyniowych. Komórki mięsaka zwykle wykazują mały polimorfizm jądrowy, mniej niż 10 figur podziału na 10 dpw. Należy zwrócić uwagę, iż liczba figur podziału nie jest kryterium różnicowania obu wymienionych typów mięsaków podścieliska macicy. Niezróżnicowany mięsak endometrialny zazwyczaj występuje u kobiet w starszym wieku, mediana wynosi 61 lat. Guz ten nacieka ścianę trzonu macicy w sposób rozlany i destrukcyjny oraz ulega martwicy. W utkaniu mikroskopowym charakteryzuje się komórkami pleomorficznymi, od okrągłych i wrzecionowatych do monstrualnych. Figury podziału zwykle są liczne w jego utkaniu, stwierdza się ponad 10, w wielu przypadkach 40 do 50 w 10 dpw. W podsumowaniu należy podkreślić, że mięsaki trzonu macicy o nietypowym lub mieszanym obrazie mikroskopowym wymagają potwierdzenia rozpoznania barwieniami immunohistochemicznymi. Trzy przeciwciała: h-caldesmon, desmina i CD10 stanowią podstawowy panel diagnostyczny.